Uşağım normal danışa bildiyi halda evdən kənar digər mühitlərdə (bağçada, məktəbdə, həyətdə və.s) danışmır
Usaqlarda Mutizm selektiv (secici) ve Total olmaqla
2 yerə bölünür. Bir uşağın normal danışa bildiyi halda evdən kənar
digər mühitlərdə (bağçada, məktəbdə, həyətdə və.s) danışmayıb susması
selektiv mutizm (seçici danışmama) adlanır. Onların ən mühüm
xüsusiyyətləri aşagıdakılardır:
- evdə ailə üzvləri ilə çox rahat dialoq qurur, gördüyü hadisələri danışır, hər detalına qədər izah edə bilirlər
- çölə çıxdıqları zaman əgər onların səsini eşidə biləcək şəxslər varsa, kənarda valideynləri ilə belə danışmazlar hətta möhkəm şəkildə ağızlarını bağlayarlar
- bəziləri ana - atasının qulağına heç kimin eşidə bilməyəcəyi şəkildə fısıltı ilə danışırlar
- ağızlarını möhkəm bağlayıb və açmaya bilərlər, gülməz və ağlamazlar
- onlara sual verildiyində baslarını önə əyərlər
- sosial muhitdə olmaqdan, kollektiv fəaliyyətə qoşulmaqdan xoslanmazlar
- yadlarla, qonşularla, hətta qohumlarla (xala, əmi, dayı və.s) təmasdan çəkinərlər
- bəziləri məktəbdə yemək yeməz, gecələri tək yatmaqdan qorxar, alt islatma(enurez) kimi probləmlərlə üzləşə bilər və.s
Total mutizm mutizmin ən ağır forması olmaqla yanaşı həm də selektiv mutizmlə müqayisədə nadir rast gəlinən növüdür.Total mutistik şəxslər valideynləri də daxil olmaqla ən yaxınları ilə belə ümumiyyətlə danışmazlar, onlar yalnız yazılı şəkildə ünsiyyət qurarlar. Total mutizmin uşaqlarda müşahidə olunması halı yox dərəcəsindədir. Adətən bu növ mutizm yetişgin şəxlərdə özünü göstərə bilir. Buna səbəb itkilər ve ciddi travmalar ola bilər. Selektiv mutizmin ən çox rast gəlinən növü məktəb mutizmidir. Belə ki, məktəb mühitində, müəllimlərinin, məktəb yoldaşlarının əhatəsində kəlmə kəsməyən uşaq məktəbin həyətindən çıxdığı andan danışmağa, gülməyə, şənlənməyə başlayar.
Səbəblər nə ola bilər ?
- Unutmayin onlar bilərəkdən bunu etməyir, sizi hirsləndirmək üçün etməyirlər
- Niyə danışmırsan? , niyə susursan? kimi suallarla üstünə getməyin, "Bu gün mütləq danışacağam " kimi sözlər verdirtməyin. Onlara qalsa onlar da danışmaq istəyərlər.Verdiyi sözləri tuta bilməməklə özünə inamsızlıq daha da artmış olacaq
- Hədiyyə almaqla, oyuncaqlar vəd etməklə bir nəticəyə gəlmək olmayacaq
- Səbrli olub mövcud problemi birlikdə aradan qaldırmaqda ona dəstək olub cəsarətləndirin, ona zaman ayırın, tək olmadığına inandırın
- Ən qısa müddətdə bir mütəxəssisə baş vurun. Adətən 3 - 5 yaşlarda ortaya çıxan bu problem peşəkarın köməkliyi ilə asanlıqla aradan qalxa bilər.
- evdə ailə üzvləri ilə çox rahat dialoq qurur, gördüyü hadisələri danışır, hər detalına qədər izah edə bilirlər
- çölə çıxdıqları zaman əgər onların səsini eşidə biləcək şəxslər varsa, kənarda valideynləri ilə belə danışmazlar hətta möhkəm şəkildə ağızlarını bağlayarlar
- bəziləri ana - atasının qulağına heç kimin eşidə bilməyəcəyi şəkildə fısıltı ilə danışırlar
- ağızlarını möhkəm bağlayıb və açmaya bilərlər, gülməz və ağlamazlar
- onlara sual verildiyində baslarını önə əyərlər
- sosial muhitdə olmaqdan, kollektiv fəaliyyətə qoşulmaqdan xoslanmazlar
- yadlarla, qonşularla, hətta qohumlarla (xala, əmi, dayı və.s) təmasdan çəkinərlər
- bəziləri məktəbdə yemək yeməz, gecələri tək yatmaqdan qorxar, alt islatma(enurez) kimi probləmlərlə üzləşə bilər və.s
Total mutizm mutizmin ən ağır forması olmaqla yanaşı həm də selektiv mutizmlə müqayisədə nadir rast gəlinən növüdür.Total mutistik şəxslər valideynləri də daxil olmaqla ən yaxınları ilə belə ümumiyyətlə danışmazlar, onlar yalnız yazılı şəkildə ünsiyyət qurarlar. Total mutizmin uşaqlarda müşahidə olunması halı yox dərəcəsindədir. Adətən bu növ mutizm yetişgin şəxlərdə özünü göstərə bilir. Buna səbəb itkilər ve ciddi travmalar ola bilər. Selektiv mutizmin ən çox rast gəlinən növü məktəb mutizmidir. Belə ki, məktəb mühitində, müəllimlərinin, məktəb yoldaşlarının əhatəsində kəlmə kəsməyən uşaq məktəbin həyətindən çıxdığı andan danışmağa, gülməyə, şənlənməyə başlayar.
Səbəblər nə ola bilər ?
- nitq problemləri (artikulyar aparatda problem, tələffüz problemi, kəkələmə, gec danışma və.s)
- ailənin mutizmə bənzər səssizliyə, utancaqlığa meylliliyi
- bir yerdnə başqa yerə köçmək
- ailədə gərgin abu - hava
- həddən artıq qoruyucu, qayğılı ailə tipi
- cinsi, fiziki təcavüzə məruz qalma
- ətraf mühitdən təcrid edilmə, qapanma
- özünə inamın zədələnməsi, ailə üzvlərindən birinin itirilməsi, anadan ayrılıq
- iki dillilik
- yadlardan çəkinmə
- fiziki qüsurlar, yaralanmalar, xəstəliklər və.s
- Unutmayin onlar bilərəkdən bunu etməyir, sizi hirsləndirmək üçün etməyirlər
- Niyə danışmırsan? , niyə susursan? kimi suallarla üstünə getməyin, "Bu gün mütləq danışacağam " kimi sözlər verdirtməyin. Onlara qalsa onlar da danışmaq istəyərlər.Verdiyi sözləri tuta bilməməklə özünə inamsızlıq daha da artmış olacaq
- Hədiyyə almaqla, oyuncaqlar vəd etməklə bir nəticəyə gəlmək olmayacaq
- Səbrli olub mövcud problemi birlikdə aradan qaldırmaqda ona dəstək olub cəsarətləndirin, ona zaman ayırın, tək olmadığına inandırın
- Ən qısa müddətdə bir mütəxəssisə baş vurun. Adətən 3 - 5 yaşlarda ortaya çıxan bu problem peşəkarın köməkliyi ilə asanlıqla aradan qalxa bilər.
Комментарии
Отправить комментарий